วันนี้เราจะพาเพื่อนๆ ไปเรียนรู้โ ร คที่เกิดจากการปัสสาวะบ่อยจนเกินไป กับบทความ สิ่งที่หล า ยคนยังไม่เคยรู้ หากปัสสาวะบ่อยเกินไป ไปดูกันว่ามีโ ร คอะไรบ้างที่เกิดจากการปัสสาวะบ่อยจนเกินไป
ภาวะปัสสาวะบ่อยเกินไป เป็นภาวะที่ส่ งผลกระทบต่อ การใช้ชีวิตประจำวันของผู้ป่ ว ย บางรายไม่รู้ตัวว่าเป็นอยู่หรือไม่รู้ตัวว่ามีอาการส่อแววว่าเข้าข่ายโ ร คนี้ โดยผู้ที่เป็นโ ร คนี้จะมีอาการ ป ว ดปัสสาวะบ่อยกว่าคนทั่วไป ทุกครั้งที่ป ว ดจะมีอาการรุนแรงที่ต้องเข้าห้องน้ำให้ได้ อาจป ว ดทุกชั่วโมงจนไม่เป็นอันทำอะไร แม้แต่ตอนกลางคืนก็นอนไม่ได้เพราะต้องลุกมาเข้าองน้ำทั้งคืน สร้างความ ทุ ก ข์ทหมานและความรำคาญให้กับผู้ที่เป็น
ในภาวะคนปกติ เมื่อมีน้ำอยู่ในกระเไาะปัสสาวะในปริมาณครึ่งหนึ่งของกระเพาะปัสสาวะ คนทั่วไปจะเริ่มรู้สึกหน่วงๆ ยังไม่ถึงขั้นที่เรียกว่าป ว ด แต่หากเดินผ่านห้องน้ำก็อาจจะ แ ว ะ เข้าห้องน้ำ เพื่อปลดความหน่วงนั้นทิ้งไป แต่ถ้ายังหาห้ องน้ำไม่ได้ หรือติดภารกิจอื่นอยู่ จะยังไม่ขวนขวายที่จะเข้าห้องน้ำ กระทั่งมีน้ำอยู่ในกระเพาะปัสสาวะจนเต็ม กระเพาะปัสสาวะจะเกิดการบีบตัวและ ป ว ดในที่สุด และเมื่อป ว ดคนปกติจะเข้าห้องน้ำและถ่ายปัสสาวะต ามลำดับ
แต่ถ้าหากเป็นคนที่ผิดปกติหรือมีภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกินไป จะรู้สึกป ว ดปัสสาวะบ่อย เ กื อ บ ทุกชั่วโมง หากเป็นเวลากลางคืนจะนอนไม่เพียงพอเพราะต้องลุกมาเข้าห้องน้ำทั้งคืน ซึ่งกระเพาะปัสสาวะจะเกิดการบีบตัวทั้งที่น้ำยังไม่เต็มกระเพาะปัสสาวะ เมื่อขับถ่ายออ กมาจะมีปริมาณน้อยสวนทางกับอาการป ว ด เพราะคนที่มีภาวะนี้ จะรู้สึก ป ว ด ห นั ก มากและต้องเข้าห้องน้ำให้ได้ และอาจกลั้นไม่อยู่จนต้องปล่อยราดออ กมา
สาเหตุที่แท้จริงของภาวะนี้ยังไม่ ท ร า บ แน่ชัด แต่สรุปได้คร่าวๆ ได้ว่ามีบางอย่ างรบกวนการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ โดยทั่วไปเกี่ยวข้องกับระบบประสาทควบคุมที่ทำให้มีการบีบตัวไวเกินไป แต่อย่ างไรก็ต ามอาจมีโ ร คอื่นที่ไม่ใช่กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกินไปเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยเช่นกัน หากมีการพบแพทย์ แพทย์จะทำการต ร ว จหาโ ร คอื่นก่อน เช่น ต ร ว จอาการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะว่ามีหรือไม่ ต ร ว จว่ามีเม็ดเ ลื อ ดแดงปนอยู่ในกระเพาะปัสสาวะหรือไม่ หรืออาจต ร ว จเ ลื อ ดหาความผิดปกติ และ ต ร ว จ ดูการทำงานของไ ตว่ามีความบกพร่องหรือมีการกลั่นปัสสาวะบ่อยเกินไปหรือไม่
อาจต้องให้คนไข้จดบันทึกว่าภายใน 24 ชั่วโมง มีการดื่มน้ำเท่าไร ดื่มน้ำชนิดไหนบ้าง เช่น น้ำเปล่า น้ำส้ม กาแฟ เป็นต้น และดื่มในปริมาณเท่าไร มีการ ถ่ า ย ปัสสาวะกี่ครั้ง เวลาไหนบ้าง มีอาการอื่นร่วมหรือไม่ เพื่อทำการประเมินต่อไป ระยะเวลาที่เหมาะสมสำหรับการจดบันทึกคือ 3 วัน จากนั้นแพทย์จะประเมินจาก ข้ อ มู ล เหล่านั้น เพื่อหาสาเหตุของการขับถ่ายปัสสาวะที่บ่อยกว่าคนปกติ
เพราะในผู้ป่ ว ยบางรายพบว่ามีพฤติก ร ร มดื่มน้ำบ่อยทั้งที่ร่างกายยังไม่ทันข า ดน้ำ อาจเกิดจากอาการคอแห้งบ่อย ก็เป็นสาเหตุให้ปัสสาวะ บ่ อ ย กว่าคนปกติได้ หรือบางคนชอบทานผลไม้ที่มีน้ำเป็นส่วนประกอบมากก็ทำให้ปัสสาวะบ่อยได้เช่นกัน ทั้งนี้ก็ต้องรู้ก่อนว่าคนไข้มีพฤติก ร ร มอย่ างไร จึงจะทำการรั ก ษ าได้ถูกจุด หากพบว่าเป็นที่พฤติก ร ร มก็ต้องให้คนไข้ปรับพฤติก ร ร มตนเอง และอาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากภาวะบีบตัวไวเกินไปของกระเพาะปัสสาวะ และสังเกตได้ว่าการขับถ่ายแต่ละครั้งมีปริมาณที่สมเหตุสมผล
ซึ่งอาการป ว ดเกิดจากน้ำที่เต็มกระเพาะปัสสาวะ แตกต่างจากคนที่กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวกว่าปกติที่มักขับถ่ายออ กมาในปริมาณน้อยเพราะขับถ่ายทั้งที่น้ำยังไม่ทันเต็มกระเพาะปัสสาวะ นอ กจากนี้อาจมีการต ร ว จร่างกายต่อไปเป็นลำดับ หลังจากจดบันทึกพฤติก ร ร มของผู้ป่ ว ยแล้ว และยังหาสาเหตุไม่พบ ส่วนใหญ่ภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกินไปจะเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของกระเพาะปัสสาวะโดยตรง เช่น การอักเสบ เรื่องของโ ร คในกระเพาะปัสสาวะ
เช่น มีนิ่วหรือ ก้ อ นเ นื้ องอ ก หรือความผิดปกติของอวัยวะข้างเคียง เช่น ในผู้หญิงอาจมีความผิดปกติของมดลูก เรื่องของ ฮ อ ร์ โ ม น ที่ข า ดไป แต่เรื่องสำคัญที่พบว่ามีความเกี่ยวข้องกันที่ต้องทำการแยกแยะ คือความผิดปกติของระบบประสาทสั่งการทั้งส ม อ ง ไ ข สั น หลั ง และส่วนต่างๆ ทั้งหมด สาเหตุแท้จริงนั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่พบว่ามีหล า ยอย่ างมากระตุ้นได้ เช่น อุปนิสัย เครื่องดื่มบางชนิด การใช้ชีวิต อย่ างเช่นบางคนอาจมีภาวะที่ต้องกลั้นปัสสาวะอยู่เรื่อยๆ
รวมถึงอาหารบางอย่ างมีคุณสมบัติในการ เ ร่ ง การบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ เช่น คาเฟอีน เครื่องดื่มที่มีรสจัด โซดา อาหารที่รสจัด เครื่องเทศ วาซาบิ เป็นต้น ภาวะดังกล่าวสามารถพบได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง แต่อาจพบที่ช่วงอายุต่างกัน ใน ผู้ ห ญิ ง มักพบในวัยทำงาน วัยมหาวิทย าลัย แต่ในผู้ชายจะพบเมื่ออายุมากกว่าอาจมาจากต่อมลูกหมากโตหรือ การทำงานของส ม อ ง เ ริ่ ม บกพร่อง
ขอบคุณข้อมูลจาก ศ.นพ.วชิร คชการ สาขาวิชาศัลยศาสตร์ระบบปัสสาวะ
ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มหาวิทย าลัยมหิดล ,httpร://พพพ.neพtv.co.th/
ที่มา panyacheewit
